Samenwonen is meer dan alleen praktische zaken combineren. Het is een belangrijke stap, met impact op je financiën, juridische positie en toekomst. Een goed samenlevingscontract helpt om verwachtingen te managen, risico’s te verkleinen en elkaar écht te beschermen.
In dit artikel lees je wat een samenlevingscontract precies is, waarom het belangrijk is, welke afspraken je moet maken en hoe je het op een goede manier regelt.
Wat is een samenlevingscontract?
Een samenlevingscontract is een schriftelijke overeenkomst tussen twee personen die samenwonen of gaan samenwonen. Hierin leg je afspraken vast over bezittingen, kosten, aansprakelijkheid, pensioen en nalatenschap. Een notarieel samenlevingscontract is nodig als je fiscale partnerschap wilt aanvragen, partnerpensioen wilt regelen of bij overlijden bepaalde rechten wilt vastleggen.
Belangrijkste afspraken in een samenlevingscontract
Vermogensrechtelijke afspraken
Je spreekt af wie eigenaar is van welke spullen, bezittingen of schulden. Denk aan inbreng van spaargeld, een koopwoning of schulden uit het verleden. Ook bepaal je wat er gebeurt met gezamenlijke aankopen en hoe toekomstige investeringen worden verdeeld.
Erfrecht en bescherming bij overlijden
Samenwoners zijn geen erfgenamen van elkaar. Zonder testament of verblijvingsbeding kan de partner met lege handen achterblijven. In het contract kun je opnemen dat de gezamenlijke bezittingen toekomen aan de langstlevende partner. Daarnaast is het verstandig om een testament te overwegen, zeker als er kinderen zijn.
Kostenverdeling en financiën
Leg vast hoe jullie de vaste lasten en dagelijkse kosten verdelen. Spreek ook af hoe jullie omgaan met grote uitgaven, sparen of beleggen. Dit voorkomt scheve verhoudingen of onenigheid bij financiële veranderingen.
Zelf maken of via de notaris?
Een samenlevingscontract kun je zelf opstellen, maar de rechtsgeldigheid is dan beperkt. Voor belangrijke voorzieningen zoals partnerpensioen, erfbelastingvrijstellingen en fiscale voordelen is een notarieel contract vereist. Een notaris zorgt ervoor dat alles juridisch klopt en voorkomt dat er zaken worden vergeten.
Zelf maken kan geschikt zijn voor eenvoudige situaties en als je op de kosten wilt letten. Maar besef dat fouten in een contract later veel geld kunnen kosten. Bij twijfel: laat het opstellen door een notaris.
Wat zijn de fiscale gevolgen als je gaat samenwonen
Samenwonen kan fiscale gevolgen hebben. Denk aan het recht op gezamenlijke belastingaangifte, verdeling van aftrekposten en invloed op toeslagen. Met een notarieel samenlevingscontract kun je officieel fiscaal partner worden, wat in veel gevallen voordelig is.
Bij overlijden kan een partner recht hebben op een hoge vrijstelling van erfbelasting, maar alleen als het samenlevingscontract aan specifieke voorwaarden voldoet. Laat je goed informeren, want de fiscale spelregels zijn complex.
Samenwonen met een buitenlandse partner
Woon je samen met een partner die geen Nederlandse nationaliteit heeft? Dan zijn er extra aandachtspunten. Denk aan verblijfsrechten, wettelijke vertegenwoordiging bij medische noodgevallen, of het regelen van erfrechtelijke zaken die over de grens spelen. Een goed samenlevingscontract voorkomt juridische onzekerheid en geeft beide partners houvast.
Persoonlijke afspraken: checklist
Hoe verdelen we de kosten van het huishouden?
Wie is eigenaar van welke spullen en bezittingen?
Wat gebeurt er met het gezamenlijke huis?
Wat regelen we voor het geval één van ons overlijdt?
Zijn we van plan om kinderen te krijgen? Zo ja, wat leggen we vast over zorg en opvoeding?
Wat gebeurt er bij een relatiebreuk? Hoe verdelen we dan spullen of schulden?
Hoe gaan we om met investeringen, zoals verbouwingen of een bedrijf?
Wat kost een samenlevingscontract?
De kosten voor het opstellen van een notarieel samenlevingscontract liggen meestal tussen de 300 en 700 euro. Vraag vooraf een offerte op bij verschillende notarissen. Extra clausules of het combineren met een testament kunnen de prijs beïnvloeden.
Een contract eindigt automatisch bij overlijden. Bij een relatiebreuk moeten beide partners schriftelijk instemmen met de beëindiging. In sommige gevallen is juridische hulp nodig, zeker als er onenigheid ontstaat over de verdeling van bezittingen.
Wat zijn de alternatieven voor een samenlevingscontract?
Wie meer wettelijke bescherming wil, kan kiezen voor trouwen of geregistreerd partnerschap. Deze vormen van samenleven geven partners automatisch rechten op elkaars pensioen, bezittingen en nalatenschap. Let op: ook bij een huwelijk of partnerschap kun je afwijkende afspraken vastleggen via een notaris.
Voor stellen met kinderen of gezamenlijke eigendommen zijn deze alternatieven vaak juridisch sterker. Bespreek met een specialist wat het beste past bij jullie situatie.
Actuele ontwikkelingen
De regelgeving rondom samenlevingscontracten is voortdurend in beweging. Denk aan wetswijzigingen over erfbelasting, fiscale partnerschap en de positie van kinderen. Ook worden samengestelde gezinnen steeds gebruikelijker, waardoor maatwerk steeds belangrijker wordt.
Laat je regelmatig adviseren of je afspraken nog up-to-date zijn, zeker als je situatie verandert.
