Woningnood

Vroeger had je het bij de kapper over het weer om een gesprek aan te knopen. Nu is woningnood een geliefd én gehaat onderwerp waar iedereen een mening over heeft. Sociale verhuur, huisjesmelkers in het particuliere bezit en torenhoge huizenprijzen. Hoe staat het nu echt met de woningnood in Nederland, wat zijn de oorzaken en oplossingen om het tij te keren? En hoe hoog liggen de woningnood cijfers eigenlijk?

Woningnood Nederland in cijfers

De woningnood cijfers liegen er niet om. Op dit moment is er een tekort van ruim 330.000 woningen. Hierbij wordt het aantal huishoudens geteld dat behoefte heeft aan (eigen) woonruimte maar dit niet kan vinden of betalen. De woningnood in Nederland heeft er voor gezorgd dat huizenprijzen explosief zijn gestegen. Een gemiddelde stijging van ongeveer 15 procent is in 20 jaar tijd niet voorgekomen in Nederland. Daarnaast moeten er 1 miljoen woningen gebouwd worden voor 2030. Wat zijn eigenlijk de woningnood oorzaken die tot deze situatie geleid hebben?

Woningnood oorzaken

Om tot oplossingen te komen voor de woningnood zullen we eerst moeten kijken hoe het zover heeft kunnen komen. Wat zijn de woningnood oorzaken die tot het tekort hebben geleid? Er zijn meerdere woningnood oorzaken aan te wijzen, dit zijn de voornaamste:

1. Bankencrisis

De bankencrisis heeft een domino effect gehad op de commerciële sector. Veel bouwbedrijven konden hun hoofd niet langer boven water houden en gingen failliet. Ook was er te weinig personeel om nieuwe huizen te bouwen. Daardoor is er in de afgelopen tien jaar relatief weinig gebouwd.

2. Overheid

Het is makkelijk om met het beschuldigende vingertje te wijzen in de richting van de regering, in dit geval hebben meerdere kabinetten achtereen bezuinigd op de woningsector. Er was geen ruimte meer voor subsidies mogelijk, de markt moest het zelf regelen. De markt besloot daarom minder te investeren in vastgoed.

3. Verhuurdersheffing

Om ervoor te zorgen dat woningstichtingen niet failliet zouden gaan wegens wanbeleid moeten alle corporaties nu een flink deel van de huurinkomsten naar de staatskas brengen. Dit geld kunnen ze niet investeren in nieuwbouw of onderhoud en renovatie. De opbrengsten uit de verhuurdersheffing worden overigens voor algemene middelen gebruikt, niet voor de huursector.

4. Investeerders

Als stenen meer waard zijn dan goudstaven is het logisch dat investeerders huizen opkopen om deze voor de hoofdprijs te verhuren. Dit heeft huizenprijzen flink opgedreven. Afdingen is er niet bij als een commerciële vastgoed maatschappij interesse heeft in een pand.

5. Milieu

Het klimaatakkoord raakt meerdere industrieën. Landbouw en veeteelt stoten veel CO2 uit, de bouwsector ook. Het is daarom afwegen waar de grootste belangen liggen. Koeien fokken en huizen bouwen kan niet samen gaan. Dan haalt Nederland de doelstellingen niet die binnen Europa gesteld zijn.

6. Migratie

Naast de regering is het aantal migranten vanuit het buitenland ook een veelal aangedragen reden voor het woningtekort. Dit is voor een deel waar maar wellicht niet zo relevant als vaak gedacht wordt. Naast migranten die zich voor altijd in Nederland zullen vestigen zijn er namelijk ook werkmigranten die slechts tijdelijk hier zullen wonen. De IND werkt hun achterstand in hun administratie in hoog tempo weg. Zo komen er plotseling een flink aantal statushouders bij die snel een woning buiten een AZC nodig hebben. Dit probleem treft voornamelijk de sociale huursector.

7. Corona

Het is zeker geen excuus voor alles wat er in 2020 en 2021 is misgelopen in de maatschappij, toch heeft Corona zeker invloed gehad op de woningnood in Nederland. Huizenprijzen leken even te dalen maar het ging vervolgens juist de andere kant op. Aannemers konden niet bouwen, materialen om huizen te bouwen zijn nog steeds schaars en import van buiten Europa is schreeuwend duur.

We gaven bij de woningnood cijfers reeds aan dat er momenteel 330.000 woningen tekort zijn. Dat is nog maar een deel van het probleem. We hebben namelijk 1 miljoen huizen nodig voor 2030 om woningzoekenden te huisvesten. Wat zijn de oplossingen voor de woningnood?

Woningnood oplossingen

We moeten weten wat de woningnood oorzaken zijn voordat we tot werkbare oplossingen kunnen komen. Daarbij zijn er meerdere invalshoeken, met slechts één wondermiddel valt het tij niet te keren. Hier zijn enkele woningnood oplossingen die doorgevoerd zijn of waar momenteel aan gewerkt wordt:

1. Geld vanuit de overheid

Tijdens Prinsjesdag 2021 werd 100 miljoen extra aangekondigd voor de woningsector. Dit is slechts een druppel op de gloeiende plaat. Daarnaast heeft Rutte aangegeven dat hij het schrappen of op z’n minst verlagen van de verhuurdersheffing als optie wil onderzoeken.

2. Soepele regels

Met minder strenge regels kan de overheid wellicht hulp bieden. Door bouwplannen sneller goed te keuren, restricties op aannemers te verlagen maar ook door de vrijstelling van de overdrachtsbelasting zoals deze geldt voor jongvolwassenen tussen 18 en 35 jaar.

3. Bouwen buiten de steden

In stadscentra kan alleen nog naar boven worden gebouwd. Daarom worden er meer locaties buiten stadskernen aangewezen als gebied om uit te breiden. Daar is meer ruimte en kunnen er voorzieningen op een moderne wijze ingevuld worden. Een consequentie hiervan is dat er minder ruimte is voor landbouwgrond. Er zijn plannen om dit te reduceren.

4. Andere woonvormen

Er zijn diverse ‘moderne’ woningtypen waarmee geëxperimenteerd wordt zoals piepkleine Tiny House woningen of containerwoningen. Ook wonen op recreatieparken zou gelegaliseerd kunnen worden. Woningsplitsing van bestaande bouw is ook een optie, of het verbouwen van oude winkelcentra of bedrijfspanden tot loft appartementen. De vraag is hoeveel winst hiermee te maken valt, het resultaat is wel beter dan de huidige situatie.

Is de woningnood op te lossen?

In 2020 werden er bijna 70.000 nieuwe woningen gebouwd. Dat was hoger dan voorspeld maar minder dan de ruim 100.000 huizen per jaar die voor 2030 gerealiseerd moeten worden. In dit aantal zijn overigens bestaande panden met herbestemming als woning ook meegeteld. Het betreft dus niet alleen nieuwbouw. De woningnood in Nederland is nog zeker niet voorbij, naar verwachting zal het tekort tot aan 2024 oplopen om daarna te dalen.

Er is een coalitie van 34 organisaties die een actieplan hebben opgesteld. In het plan(voorspelling) wordt de ambitie gesteld om van 70.000 nieuwe woningen naar 100.000 nieuwe huizen per jaar te gaan. Door samen te werken in een coalitie kunnen er praktische oplossingen ontwikkeld worden die daadwerkelijk uitvoerbaar zijn. Woningnood oplossingen in het actieplan zijn onder andere sneller bouwen, minder diversiteit in bouwvormen en energieneutraal bouwen. Er moet extra bouwgrond gereserveerd worden zodat de bouw elders doorgang kan vinden als het op de geplande locatie tijdelijk stopt. Betaalbaar wonen met strengere huurprijs regulatie maakt ook deel uit van de plannen.

Het is de vraag wat minder krapte op de woningmarkt voor een effect zal hebben op de huizenprijzen.