Energieverbruik, gaswinning, CO2 en stikstof uitstoot zijn veelbesproken onderwerpen. Waar je ook staat en wat je mening ook is, hoe we omgaan met energie is voor iedereen van belang. Daarom is er de Regionale Energiestrategie. Wat is de RES, wat doet deze organisatie en wat is een RES gebied? De slogan van dit project is “Ruimte voor nieuwe energie. Niet makkelijk, wel nodig”. Wat dit betekent onderzoeken we in dit artikel.
Wat is de RES?
RES is een afkorting die staat voor Regionale Energiestrategie. In Nederland wordt steeds meer duurzame energie opgewekt. In de zee maar ook op het land. Aan de kust zijn andere mogelijkheden en uitdagingen dan op de grens met Duitsland. Daarom is Nederland opgedeeld in 30 energieregio’s. Iedere regio heeft een eigen Regionale Energiestrategie. Het doel van RES is optimale duurzaamheidsmaatregelen te ontwikkelen en uit te voeren per regio. Voordat we gaan kijken naar de afzonderlijke regio’s bekijken we eerst de organisatie als geheel:
1. Waarom een RES?
De uitdaging is om energie schoner en stiller op te wekken zonder afhankelijk te zijn van olie en gas. Zo zal de toekomst voor onszelf en volgende generaties beter zijn. Veel overheden en andere belanghebbenden willen klimaatneutraal werken. Dit geldt ook zeker voor burgers die zelf aan de slag gaan met woningisolatie of zonnepanelen op het dak. Er wordt elektrisch gereden en bedrijven bouwen bewust op plekken waar duurzame energie opgewekt kan worden. Denk hierbij aan zonnepanelen op het dak of windmolens naast een fabriek om te voldoen aan de energiebehoefte.
In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat de CO2 uitstoot drastisch gereduceerd moet worden. Deze plannen stammen al uit 1990 met als doel de uitstoot in 2030 te halveren. In 2050 moet er zelfs 95 minder CO2 uitstoot zijn dan 60 jaar daarvoor. Dit is het doel van de RES, een flinke uitdaging dus. Als er niets verandert dan zal de aarde verder opwarmen wat grote gevolgen heeft voor de maatschappij en de natuur.
2. Wat doet de RES?
De Rijksoverheid vergelijkt de RES met de initiatieven om dijken te bouwen en innovatie in waterkering zoals dit na 1953 op gang kwam. Destijds was er de dreiging van overstroming in Nederland die steeds groter werd. Door samen te werken ontstond er nieuwe technologie waardoor het kustgebied nu veilig is tijdens storm en vloedgolven. De Regionale Energiestrategie is een soortgelijk initiatief waarbij er geen centrale oplossing wordt bedacht maar Nederland is opgedeeld in 30 regio’s. Energie wordt opgewekt, opgeslagen en getransporteerd, hier worden diverse lokale methoden voor ontwikkeld. Daarnaast wordt er bekeken in welke mate er lokaal energie kan worden opgewekt. Dit kan ondergronds met warmtepompen of bovengronds met zonnepanelen. Door in ieder geval de meest voordelige methoden toe te passen kan er meer duurzame energie worden opgewekt.
Er is niet veel ruimte en het budget is ook zeker niet onbeperkt. Dit vereist slimme oplossingen en innovatieve technologieën. Samenwerking is een belangrijk onderdeel in de RES strategie. Overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers denken mee en leveren hun bijdrage. Daarbij moeten er keuzes gemaakt worden en er zullen situaties zijn waarbij belangen niet overeenkomen. Wat is een RES en werken deze gebieden samen om de klimaatdoelstellingen te halen?
RES gebieden in Nederland
Nederland heeft een klimaatdoelstelling. Het is niet efficiënt om één oplossing te bedenken en deze toe te passen door heel Nederland. Provinciale- en gemeentegrenzen zijn te willekeurig voor de doelstellingen die er liggen. Daarom zijn er 30 RES gebieden gedefinieerd met een gezamenlijk doel; 35 TWh besparen in 2030. Als dit niet kan worden gerealiseerd dan zullen de stakeholders uit de regio’s samenkomen om te overleggen en nieuwe plannen maken. De definitieve plannen worden goedgekeurd door gemeenten, provinciale staten en de waterschappen, iedere twee jaar wordt er een evaluatie uitgevoerd.
Er zijn 30 RES regio’s die gebaseerd zijn op de provinciegrenzen. Sommige provincies hebben één RES, er kunnen ook meer gebieden zijn. Zo heeft Overijssel twee regio’s en Noord-Brabant heeft er vier. Op de website iedereendoetwat.nl kun je per provincie en per gemeente opzoeken in welke regio je valt. Er zijn momenten dat burgers hun input kunnen geven. Er zijn veel belangen, denk aan vastgoedinvesteerders of sociale woningcorporaties die huizen willen bouwen. Daarnaast zijn er producenten van grondstoffen, artikelen en voedsel die hun eigen belangen hebben. Overkoepelende organisaties zorgen ervoor dat de 30 regio’s niet los van elkaar plannen bedenken die binnen het grote geheel niet werken.
RES voor 2030
De Regionale Energiestrategie loopt voor een periode van 10 jaar tot aan 2030. Tussentijds worden er evaluaties uitgevoerd en plannen worden bijgesteld om de besparingen van 35 TWh te behalen. Dit project zal een begin zijn om de klimaatdoelen te halen in 2050 maar dat is afhankelijk van veel factoren. De plannen in de RES worden verwerkt in het omgevingsbeleid van overheden. Dit geldt voor de omgevingsvisies, plannen en programma’s. In 2025 moeten de plannen en projecten een vergunning hebben om van start te kunnen gaan.
Wil je graag weten voor welk bedrag jouw woning nu verkocht zou kunnen worden? klik hier
Stikstof en de boeren
Op dit moment staan boeren recht tegenover de regering. Het stikstofbeleid en de plannen van de regering om landbouw in Nederland te reduceren komen niet overeen met de ambities en werkwijze van Nederlandse boerenbedrijven. Nederland heeft de opdracht CO2 uitstoot terug te dringen. Zowel landbouw als woningbouw produceert veel CO2 en er moet in de komende jaren veel gebouwd worden. Zo ontstaat er een conflict in belangen.
Het klimaatakkoord bestaat sinds 1990 dus het zou geen verrassing mogen zijn voor de betrokken partijen. Maar de regering heeft jarenlang groei in de landbouw sector gestimuleerd en gesubsidieerd waar boeren uiteraard van geprofiteerd hebben. Maar nu moeten ze terugschalen wat enorme consequenties heeft voor de sector. Er is geen eenvoudige oplossing maar ook geen volledig onschuldige partij want deze situatie was te voorspellen.
In 2021 kwam de RES met het rapport “Doe het samen met boeren”. Dit project werd uitgevoerd tussen 2019 en 2021 in opdracht van RVO onder leiding van ZLTO. Het is opvallend dat er in het rapport veel aandacht is voor duurzame opwekking van energie in samenwerking met boeren maar er wordt nergens verwezen naar energiebesparende maatregelen. Dit lijkt een rode draad is de RES doelstellingen; schone energie opwekken maar niet noodzakelijk minder energie gebruiken.
Is verduurzaming nodig om de natuur te beschermen, om economische belangen te waarborgen of een combinatie van beiden? De Regionale Energiestrategie lijkt daarmee beperkt in middelen om tot bestendige resultaten te komen. Zonnepanelen op daken van boerenbedrijven zal geen duurzame oplossing zijn als de helft van boerenbedrijven moeten verdwijnen.
