Huizen op palen zijn niet nieuw, al in de Bronstijd werden er paalwoningen gebouwd. Door de jaren heen zijn er veel types huizen bijgekomen, het concept paalwoning bleef letterlijk en figuurlijk overeind staan. Vaak staan deze huizen in ondiepe delen van een meer waar de bewoners werken in de visserij, toch vind je deze woningen ook in droge gebieden terug. Bouwen op palen kent meerdere voordelen, de toegankelijkheid is wel minder dan bij een woning op de vaste bodem.
Wat is een paalwoning?
Een paalwoning is een woning die gebouwd is op palen. Dit kan op het vasteland zijn maar ook in of nabij het water. Een collectie van meerdere paalwoningen wordt ook wel een paaldorp genoemd. Een andere naam voor paalwoning is steltenhuis.
Ijs is een vorm van water maar dan in vaste vorm. In het arctische deel van de aarde is er ‘permafrost’, een bodem die altijd bevroren blijft. Als hier op gebouwd wordt dan kan de onderliggende bodem opwarmen wat tot smelten van de permafrost kan leiden. Door de woning op palen te bouwen is er geen sprake meer van verzakking omdat de permafrost op een dieper gelegen deel niet zal smelten.
Wat zijn de kenmerken van een paalwoning?
Een paalwoning kenmerkt zich door een constructie op palen die meestal boven de grond of het waterniveau uitsteekt. De bouwstijlen variëren van opvallende ontwerpen zoals de kubuswoningen in Utrecht en Rotterdam tot meer conventionele huizen met een V-dak.
In Australië zijn er ook boerderijen die gebouwd zijn op palen. Dit zijn gebieden waar periodes met hevige regenval voorkomen die tot overstromingen leiden. Dit is ook een reden om schuren op palen te bouwen, zo zal de oogst droog blijven. Er is ook minder invloed van de bodem temperatuur wat voor specifieke gewassen en producten voordeel kan bieden.
Wat zijn de eigenschappen
Een belangrijke reden om paalwoningen te bouwen is bescherming tegen roofdieren in bosrijke gebieden. In landen met veel ongedierte, slangen en andere gevaren kan een meter afstand van de bodem al veel problemen voorkomen. Ook zijn er locaties waar de bodem vervuild is of waar schadelijke gassen worden uitgestoten waarmee het niet mogelijk is om op de aarde te bouwen. In moerasgebieden en in het water zorgen palen voor een stabiele ondergrond, deze palen kunnen tot diep in de bodem reiken waar er een vlakke laag in de bodem aanwezig is.
De betekenis van een paalwoning
“Amsterdam, die grote stad, die is gebouwd op palen…” Is het gewoon een oud versje of klopt het echt? Amsterdam is inderdaad gebouwd op een enorm aantal palen, vele malen meer dan de ‘100’ stuks uit het versje. De moerasbodem in Amsterdam leende zich niet voor de constructie van massieve gebouwen, daarom werden er palen van hout en beton gemaakt met een hoogte van 20 meter.
Dit is de reden dat verzakkingen in Amsterdam regelmatig voorkomen, al is de kans klein dat de hele stad ten onder gaat. Bij de constructie van Bangkok, Thailand was er onvoldoende rekening gehouden met verzakking waardoor deze wereldstad nu jaarlijks 1 tot 2 centimeter daalt. Dit is ook de reden waarom er een bovengrondse metro is aangelegd en niet ondergronds.
Wil je graag weten voor welk bedrag jouw woning nu verkocht zou kunnen worden? klik hier
Wat is de bouwstijl?
Het voornaamste element waarmee een paalwoning zich onderscheidt van een conventionele woning is de paalconstructie die zich onder de vloer bevindt. De constructie is afhankelijk van de hoogte en ondergrond. Zo kan een paalwoning direct gebouwd worden op een serie rechtopstaande palen. Als het een hogere constructie betreft dan zullen er vaak ook kruisbalken aanwezig zijn voor een meer stevig raamwerk. Het gebouw op de palen zal voorzien zijn van één, hooguit twee woonlagen, relatief lang en breed zijn met een beperkte hoogte. Er zijn paalwoningen waarbij de ruimte onder de woonlaag dienst doet als ruimte voor dieren en vee.
Wie is de ontwerper van de paalwoning, kubuswoning?
De meest opvallende paalwoning is de kubuswoning van ontwerper Piet Blom. Deze kubuswoningen zijn gebouwd in 1974 gebouwd. Eerst een serie in Helmond en later ook in Rotterdam. De bouwstijl van deze paalwoning is vooral opvallend door de vorm van de woonruimte in de vorm van een kubus die op een hoek is geplaatst. De ‘paal’ is hier een centrale pijler aan de onderzijde waar een trappenhuis aanwezig is die toegang biedt aan de woning. Na internationale aandacht zou het enthousiasme temperen en het bleek lastig om kopers te vinden.
Hoe kun je een paalwoning bouwen?
Bij een paalwoning bouwen is het van belang om te weten hoe diep een solide onderlaag zich in de bodem bevindt. Omdat paalwoningen vaak in waterrijke gebieden gebouwd worden is het van belang om palen te heien tot aan een diepte waarbij de palen niet langer zullen verzakken. Om deze reden heeft het de voorkeur om een paalwoning van relatief lichte materialen te maken zoals hout, riet of bamboe. Naast permanente constructies worden er ook minder duurzame paalwoningen gebouwd die zich langs de kuststreek bevinden. Dit kunnen recreatieve hutjes zijn of een bescheiden onderkomen voor vissers.
Dit betekent wonen in een paalwoning
De ervaring van wonen in een paalwoning hangt sterk af van de bouwstijl. In Amsterdam zul je vooral merken dat de woningen op palen gebouwd zijn door de verzakkingen in de stad. Als je in een kubuswoning van Piet Blom woont dan heb je allereerst te maken met een trap omhoog om vervolgens geconfronteerd te worden met schuine muren. Bovengrondse paalwoningen zijn doorgaans niet rolstoeltoegankelijk, het is wel mogelijk om een lift of roltrap te plaatsen.
De meerwaarde van een paalwoning is direct gerelateerd aan de locatie waar de woning zich bevindt. Zo staan ze hoog in de Alpen waar er nauwelijks vlakke ondergrond is. Door palen te gebruiken kan een pand waterpas worden gebouwd. In tropische gebieden met moerasbodem voorkomen palen wegzakken in de bodem, aan het water is het mogelijk om direct vanuit de bebouwing visserij te bedrijven. Kortom, paalwoningen vervullen over de hele wereld unieke functies.
