Wat zijn nutsvoorzieningen?

Iedereen maakt gebruik van nutsvoorzieningen en dat is ook precies waar ze voor bedoeld zijn. Wat het woord precies betekent en waar de afkorting voor staat is minder bekend. Nutsbedrijven bestaan al heel lang, dit heeft er wel toe geleid dat nieuwe technologieën buiten de boot vallen. Wat zijn nutsvoorzieningen en zijn internet en TV ook nutsvoorzieningen?

Wat zijn nutsvoorzieningen?

Nutsvoorzieningen staan voor voorzieningen die een algemeen nut vertegenwoordigen. Het betreft belangrijke zaken waar alle burgers baat bij hebben. Waar staat de afkorting voor? ‘Nut’ is geen afkorting, dit betekent niets anders dan dat de voorzieningen nuttig zijn voor iedereen. Er zijn wel twee andere afkortingen die veel gebruikt worden en eigenlijk precies dezelfde betekenis hebben:

1. GWL: Deze afkorting staat voor Gas, Water en Licht.
2. EGW: Deze afkorting staat voor Elektriciteit, Gas en Water.

Gas is een voorziening die gebruikt wordt voor de verwarming van een woning, warm water uit de kraan en een gasstel in de keuken. Licht of elektriciteit staat voor de stroom in huis. Dit kunnen lampen zijn maar ook alle apparaten met een stekker en andere elektrische apparaten zoals inbouw apparatuur. Als laatste is er water wat gebruikt wordt in de keuken, de badkamer of in de tuin als je daar een aansluiting hebt.

Internet, TV en andere voorzieningen

Er is al lange tijd een discussie gaande of internet en TV nutsvoorzieningen moeten zijn. Telecommunicatie kan gezien worden als essentiële voorziening, toch vallen ze niet onder de standaard voorzieningen. Deze dienstverlening wordt sinds het openstellen van het telefoon netwerk (destijds van PTT Telecom) niet gereguleerd door de overheid. Het netwerk is vrij voor bedrijven om diensten aan te bieden, er zijn wel netwerken en regio’s waar de keuzemogelijkheden beperkt zijn.

Naast een fysieke aansluiting op een telecommunicatie netwerk is het mogelijk om gebruik te maken van 4G of 5G draadloze netwerken. Dit kan voor een specifieke groep gebruikers voldoende zijn.

Is het openbaar vervoer een nutsvoorziening?

Er zijn drie standaard nutsvoorzieningen, in een meer brede context worden het openbaar vervoer en goederenvervoer per spoor ook als nutsvoorzieningen gezien. Dit zijn namelijk ook belangrijke zaken voor het algemeen nut. Veel mensen reizen met de bus, tram of trein en zonder aanvoer van goederen zouden de winkels leeg zijn. Er is daarmee geen strikte definitie van nutsvoorzieningen naast de drie voorzieningen waar iedereen het wel over eens is. De grens is nog vager geworden vanwege de privatisering binnen de EU.

Privatisering van nutsvoorzieningen

Sinds de jaren tachtig worden steeds meer taken van de overheid geprivatiseerd. De meningen over de effectiviteit hiervan zijn verdeeld, het is een feit dat nutsvoorzieningen in toenemende mate worden overgedragen aan commerciële marktpartijen. Er zijn twee redenen om nutsvoorzieningen te privatiseren:

1. De overheid is niet ingericht om dergelijke diensten te verlenen, aan te leggen of te onderhouden. In plaats van nutsvoorzieningen zelf uit te voeren kunnen ervaren marktpartijen dit sneller, beter en efficiënter regelen.
2. Door marktwerking kunnen prijzen voor consumenten dalen. Meer aanbieders betekent meer concurrentie wat zich kan vertalen in lagere prijzen.

Voor diensten zoals waterschappen is er weinig of geen keuze wat betreft aanbieders, bij andere nutsvoorzieningen kunnen consumenten wel kiezen op basis van bijvoorbeeld tarief of klantondersteuning. Ook kan de klant kiezen voor groene of grijze stroom. Dit betekent dat de leverancier stroom opwekt door bijvoorbeeld kolen te verbranden of door windmolens te plaatsen.

Sociale woningbouw als nutsvoorzieningen

Ook sociale woningbouw kan als nutsvoorziening worden aangemerkt. Woningcorporaties hebben voor een groot deel deze taak overgenomen van overheidsinstanties en gemeenten. Een sociale verhuurder werkt niet op basis van winstoogmerk waardoor de prijzen voor huurwoningen niet geheel overgeleverd zijn aan de markt. Daarnaast is er een verplichting om het grootste deel van de woningvoorraad onder de liberalisatiegrens te houden. Dit betekent dat de huurder recht heeft op huurtoeslag als er aan de voorwaarden wordt voldaan zoals een inkomensgrens. Er bestaat een recht op onderdak in Nederland, toch zijn er beperkte mogelijkheden vanwege een tekort aan woningen. Overheidsinstanties en gemeenten kunnen de woningsector sturen middels wetgeving of subsidies maar zijn niet hoofdzakelijk bepalend in woningbouw.

Nutsvoorzieningen en monopolie

Wat maakt een voorziening een nutsvoorziening? Deze grens is niet duidelijk te trekken, de verantwoordelijkheden van de overheid geven wel een indicatie van de categorie waarin een dienst valt. Sinds de jaren tachtig zijn er veel meer aanbieders ten tonele verschenen om marktwerking te bevorderen. De uitzondering hierop is de watervoorziening. Die wordt centraal beheerd door regionale waterschappen, een consument kan niet zomaar kiezen voor een waterleverancier. Waterschappen vallen onder de winstregulering maatregel WACC wat staat voor Weighted Average Cost of Capital en mogen niet onbeperkt investeren in de organisatie.

Wat kosten nutsvoorzieningen?

De kosten voor nutsvoorzieningen kunnen variëren per aanbieder. Denk aan gasprijzen die per leverancier anders zijn. Bedrijven zullen wel hun prijzen moeten baseren op de inkoopprijs van gas, dit stelt grenzen aan de marktwerking. Bij de vraag: “Waar moet ik rekening mee houden met de kosten voor nutsvoorzieningen?” zullen huiseigenaren en met name eigenaren van een nieuwbouwwoning rekening moeten houden met de aansluiting op de nutsvoorzieningen. Om gas, water of elektriciteit in huis te krijgen zal de juiste infrastructuur nodig zijn.

• Aansluiting gas: Niet alleen de gasprijzen zijn gestegen, ook een gasaansluiting is aanzienlijk duurder geworden in de laatste jaren. De kosten voor aansluiting op het gas kan 4000 euro of zelfs meer kosten. Houd ook rekening met het aanleggen van een hoofdleiding.
• Aansluiting water: De kosten voor een wateraansluiting zijn afhankelijk van de woningoppervlakte. Dit wordt vastrecht genoemd, daarnaast zijn er de variabele kosten voor daadwerkelijk gebruik van water.
• Aansluiting stroom: Voor standaard woningen zal er normaal gesproken een 3-fase aansluiting voldoende zijn. De afstand tussen het netwerk en de meterkast moet korter zijn dan 25 meter. Voor een capaciteit van 3 x 25 A kun je rekening houden met zo’n 750 euro als aansluitkosten. Verder zijn er ook netbeheerkosten van toepassing.

Naast de drie nutsvoorzieningen zijn er ook nog aansluitingen voor het riool, telefonie, televisie en internet. Telecom diensten zijn vaak gebundeld omdat ze via dezelfde lijn lopen. Per adres kan het aanbod variëren, denk aan DSL of een glasvezel verbinding. De kosten voor nutsvoorzieningen en verwante voorzieningen zijn een optelsom van vaste aansluitkosten, gebruiksrechten en variabele (gebruiks)kosten. Per woning kunnen de mogelijkheden en tarieven verschillen.