Wat is een Expat

Expat is een term die je steeds vaker hoort maar wat betekent het eigenlijk? Het heeft iets te maken met personeel uit het buitenland maar wat de details zijn lijkt niemand precies te weten. Er vormt zich een groep binnen de samenleving waar we weinig van weten en waar we nauwelijks contact mee hebben.

Wat is een expat en wat is het verschil tussen een expat en een immigrant? En ook interessant om weten; waar wonen veel expats?

Wat is een expat?

Expat is een afkorting die staat voor expatriate. Dit is een werknemer voor een internationale organisatie die voor een tijdelijke periode verhuist naar een ander land om daar te wonen en werken. Na deze periode zal de expat weer terugkeren naar het thuisland.

In de praktijk blijkt expat een rekbaar begrip te zijn. Zo worden ook mensen die naar het buitenland verhuizen en ter plekke een baan zoeken vaak tot expats gerekend. Ze worden in dit geval dus niet door een bestaande werkgever gestuurd.

Ook zijn er expats die nooit meer terugkeren naar hun thuisland en hier een nieuw bestaan opbouwen. En personen die met (vervroegd) pensioen gaan en zich in een warm vakantieland vestigen worden ook vaak expats genoemd. Er wonen en werken naar schatting 200.000 expats in Nederland.

Iemand uit een ander land die woont en werkt in Nederland, daar was toch al een term voor? Wat is eigenlijk het verschil tussen expat en immigrant? Hier komen we op een gevoelig punt waarbij het verder gaat dan standaard definities en kenmerken waarbij discriminatie op de loer ligt.

Verschil tussen expat en immigrant

Om te bepalen wat de verschillen zijn tussen expat en immigrant is het goed om eerst de overeenkomsten te benoemen. In beide gevallen gaat het om mensen die niet de Nederlandse nationaliteit bezitten. Ze komen naar Nederland om te werken, in de meeste gevallen op uitnodiging van een bedrijf maar niet altijd. Dat is de basis, dan nu verder naar de mogelijke verschillen.

Bij een expat is het doel om voor een tijdelijke periode in het buitenland te werken. Bijvoorbeeld een ingenieur uit India die in Nederland voor een internationaal tech bedrijf werkzaam is gedurende de ontwikkeling van een nieuw product.

Maar als het om een Poolse landarbeider gaat die tijdelijk via een uitzendbureau naar Nederland komt om asperges te steken dan zul je niet snel de term expat gebruiken. Dan spreken we van ‘seizoenswerker’, ‘arbeidsmigrant’ en helaas soms ook minder flatteuze benamingen.

Toch voldoen beide werknemers aan de standaard definitie van expat. Dit lijkt gekoppeld zijn aan inkomen en sociale status. De ingenieur heeft een hogere opleiding, hogere status en hoger inkomen dan de landarbeider wat de perceptie kleurt.

Over kleur gesproken; onder expats verstaan we vooral personen met een Westerse achtergrond en lichte huidskleur of personen uit India of andere delen van Azië. Als het gaat om Oost-Europa, Afrika of minder welvarende Aziatische landen wordt de term immigrant vaker gebruikt.

Ook hier worden weer negatieve termen gebruikt als ‘gelukszoeker’. Het uitgangspunt is dat iemand uit een land dat minder welvarend is naar Nederland komt om een hoger salaris te ontvangen. Dat is best mogelijk maar dit is doorgaans ook de motivatie van ‘echte’ expats. Die ingenieur van zojuist verdient meer in het buitenland dan in het thuisland.

Het lijkt daarmee dat de definitie van expat sterk verbonden is met economische belangen in combinatie met vooroordelen over landen, culturen en huidskleur. Dat een expat met een goed betaalde baan per saldo wellicht minder bijdraagt aan de Nederlandse samenleving en Staatskas speelt hierin geen rol van betekenis. Het is namelijk zo dat expats in aanmerking komen voor een belastingvrijstelling die immigranten niet hebben. Daarnaast betalen ze geen belasting over hun netto vermogen en komen ze in aanmerking voor hypotheekrenteaftrek.

Toch is er één verschil waar we het wel over eens kunnen zijn: permanent verblijf. Een expat heeft als doel op een later tijdstip weer terug te keren naar het thuisland, een immigrant heeft als doel zich permanent te vestigen in het gastland.

Gebrek aan integratie

In de jaren zestig kwamen er veel immigranten uit Turkije en Marokko naar Nederland om te helpen ‘ons’ land uit de economische recessie te halen. Eigenlijk waren dit destijds expats in de letterlijke definitie, het was voor niemand de bedoeling dat het een permanente vestiging betrof.

Maar mensen krijgen relaties en kinderen, de tijd verstrijkt sneller dan gedacht. Hoewel er nog steeds culturele verschillen zichtbaar zijn kun je van derde generatie kinderen met Turkse of Marokkaanse roots verwachten dat ze de Nederlandse taal spreken en weten dat Koning Willem-Alexander het staatshoofd is.

Expats integreren daarentegen nauwelijks. Dit wordt niet aangemoedigd en soms zelfs actief ontmoedigd. Werknemers worden ergens in huizen of appartementen geplaatst, bij voorkeur op een zekere afstand van Nederlanders. En als het je buren zijn dan is er vaak weinig contact.

Expats leren de taal van het gastland niet en ze hebben niet veel met de lokale cultuur. Dit is kort door de bocht maar in principe is Nederland gewoon hun werkplek. Ze wonen hier maar hun hart ligt elders. Dit is geen veroordeling of kritiek maar een kenmerk van de gemiddelde expatriate. Dit geldt overigens net zo goed voor Nederlandse werknemers die in het buitenland verblijven.

Waar wonen veel expats?

Veruit de meeste expats wonen in de Randstad. De meeste wonen in Amsterdam, daarna volgt Den Haag. Hier bevinden zich veel internationaal opererende bedrijven en de weg naar Schiphol is kort. Als het gezinnen betreft dan worden vaak randgemeenten opgezocht zoals Amstelveen.

In regio’s met een focus op technologie zoals Eindhoven en omgeving wonen ook betrekkelijk veel expats. In de meeste gevallen wordt gebruik gemaakt van het openbaar vervoer, zeker in grote steden is er weinig animo om van eigen vervoer gebruik te maken.

De meest expats wonen in een huurwoning of huurappartement. Vanwege hun inkomen of budget van de werkgever is deze doelgroep in trek bij commerciële verhuurders en vastgoedbeleggers. Er worden door heel Nederland huizen gekocht met als doel hier expats in te vestigen.