In Holland staat een huis, en nog een huis en daarnaast weer een huis. Alles bij elkaar staan er pakweg 8 miljoen huizen. Dat is een flink aantal op zo’n klein stukje aarde, een deel van deze woningen staan al eeuwenlang overeind terwijl andere huizen nog in de steigers staan. Welke bouwstijlen zijn er in Nederland en hoe kun je ze van elkaar onderscheiden? Op deze pagina vind je een overzicht van de stijlen die je vandaag kunt zien in het Nederlandse landschap.

Bouwstijlen in Nederland

Hoewel Nederland officieel sind 1581 bestaat wonen hier al veel langer mensen. Die zaten niet verscholen onder de bomen maar bouwden al eeuwenlang mooie huizen in diverse stijlen. De oudste woonhuizen bestaan niet meer, er zijn nog wel enkele kerken die pakweg duizend jaar oud zijn. Welke bouwstijlen zijn er in Nederland en uit welke periodes stammen ze? Hier is een chronologisch overzicht van de meest invloedrijke Nederlandse bouwstijlen:

1. Romaans

Deze gebouwen dateren van 950 tot 1250. De bouwstijl is zwaar en massief met slechts weinig decoratieve elementen. De muren zijn dik met kleine raamopeningen. Boven de ramen en deuren zijn ronde bogen zichtbaar. We zien de Romaanse stijl alleen nog in enkele kerken uit deze periode.

2. Gotisch

Deze gebouwen dateren van 1230 tot 1560. In tegenstelling tot de Romaanse bouwstijl wordt hier juist veel gebruik gemaakt van decoratieve elementen. Met name de gotische kerken reiken tot hoog in de hemel met spitsbogen en glas-in-lood vensters.

3. Renaissance

Deze gebouwen dateren van 1525 tot 1630. Na de Gotische stijl uit Frankrijk arriveerde deze Italiaanse bouwstijl in Nederland. Er wordt teruggegrepen op de Griekse en Romeinse stijl, architecten maken daarnaast gebruik van gotische elementen.

4. Classicisme

Deze gebouwen dateren van 1630 tot 1700. Net als bij de Renaissance wordt ook bij het Classicisme gekeken naar oudere stijlen. Ditmaal is er veel aandacht voor symmetrie in het ontwerp. Gebouwen hebben veel weg van klassieke tempels.

5. Lodewijkstijl

Deze gebouwen dateren van 1700 tot 1810. De invloed van Frankrijk is duidelijk zichtbaar in deze statige stijl die we terugzien in herenhuizen en paleizen in de grote steden.

6. Neostijl

Deze gebouwen dateren van 1800 tot 1915. Deze bouwstijl wordt niet voor niets ook wel Historisme genoemd. In plaats van nieuwe ontwikkelingen worden elementen uit andere periodes genomen als uitgangspunt voor meer moderne gebouwen. Deze stijl mag daarom zeker eclectisch worden genoemd.

7. Jugendstil

Deze gebouwen dateren van 1895 tot 1915. Deze bouwstijl wordt ook wel Art Nouveau genoemd. In plaats van een herhaling van oude stijlen wordt ditmaal een nieuwe manier van bouwen ontwikkeld zonder specifieke verwijzing naar vorige bouwstijlen.

8. Rationalisme

Deze gebouwen dateren van 1900 tot 1920. De naam Berlage is onlosmakelijk verbonden met het Rationalisme. Het is vernieuwend van design met een nadruk op een logische indeling zonder fratsen. Van sierlijke vormen en franje is hier geen sprake.

Wil je graag weten voor welk bedrag jouw woning nu verkocht zou kunnen worden? klik hier

9. Nieuw historiserende stijl

Deze gebouwen dateren van 1905 tot 1925. Dit is een bouwstijl die je nog regelmatig zult zien in grote kantoor- en winkelpanden. Er wordt teruggegrepen naar het verleden waarbij de Um stijl uit Duitsland duidelijk terug te zien is.

10. Expressionisme

Deze gebouwen dateren van 1910 tot 1930. Dit mag met recht een Nederlandse bouwstijl worden genoemd, Expressionisme staat ook wel bekend als de Amsterdamse School. Je komt deze gebouwen door heel Nederland tegen.

11. De Stijl

Deze gebouwen dateren van 1917 tot 1932. De vormgeving laat duidelijk zien dat de oorsprong ligt in de beeldende kunst. Strakke lijnen en pure vormen die zorgen voor optimale functionaliteit. Organische vormen of sierlijke decoraties zul je hier niet tegenkomen.

12. Functionalisme

Deze gebouwen dateren van 1915 tot 1965. De naam zegt het al: Functioneel bouwen zonder poespas. Daarnaast worden er moderne materialen toegepast waaronder beton, staal en glas. Voor bakstenen en mortel moet je hier niet zijn.

13. Nieuwe Haagse School

Deze gebouwen dateren van 1920 tot 1940. Waar de Amsterdamse stijl behoorlijk uitbundig is, en de Rotterdamse stijl juist meer ingetogen, ligt de Haagse School precies tussen deze tegenpolen in. Speels en zakelijk komen samen in deze Nederlandse bouwstijl.

14. Traditionalisme

Deze gebouwen dateren van 1925 tot 1965. Het Functionalisme sprak niet bij iedereen aan. Er kwam een hunkering naar het verleden en dit komt tot uiting in het Traditionalisme. Bakstenen, zadeldaken en een nostalgische uitstraling kenmerken deze bouwstijl.

15. Brutalisme

Deze gebouwen dateren van 1950 tot 1970. Het heeft duizend jaar geduurd maar die zware Romaanse bouwstijl is weer helemaal terug in het Brutalisme. Van subtiel en elegant is hier geen sprake. De gemiddelde Nederlander kon deze stijl niet bepaald waarderen en nog steeds verfoeien veel mensen deze logge gebouwen die het straatbeeld teisteren.

16. Hedendaagse stijl

Deze gebouwen dateren van 1965 tot op het heden. Naarmate we dichterbij het heden komen kunnen we Nederlandse bouwstijlen beter van elkaar onderscheiden. Zo zijn er veel kleine woningen binnen het Structuralisme of moderne constructies in de High-tech stijl gebouwd. In het Neorationalisme worden basisvormen zoals een cirkel of vierkant als uitgangspunt genomen. Traditioneel en modern bouwen overlapt elkaar in de laatste decennia, architecten liggen niet op één lijn wat betreft bouwstijlen.

Wat is de huidige Nederlandse bouwstijl?

Wat gaan generaties na ons zeggen over de Hedendaagse stijl? Waarschijnlijk komt individualiteit ter sprake. In plaats van conformeren aan een oude stijl of als collectief aan een nieuwe stroming werken zien we een lappendeken aan stijlen in hedendaagse gebouwen. Sommige architecten gaan terug naar de stijl die we kennen uit de Zaanse huisjes terwijl de Blob in Eindhoven en de Baljurk in Den Haag bewust tegen de stroom ingaan. Elkaar overtroeven lijkt soms de overhand te nemen waardoor de functionaliteit niet altijd meer gewaarborgd wordt. De paalwoningen met schuine wanden uit de jaren tachtig zijn hier een goed voorbeeld van.

Laten we ook niet de woonhuizen vergeten. Terwijl zakelijke panden, gemeentehuizen en hotels steeds opvallender worden zien we dat woonhuizen juist steeds meer uniform worden gebouwd. Denk aan de Doorzonwoningen in de jaren tachtig of de Vinex wijken die in de jaren negentig als paddenstoelen uit de grond schoten. Gezinnen worden kleiner, toch heeft de Tiny House beweging nog niet echt doorgezet. Strengere wetgeving op het gebied van veiligheid is zichtbaar in huizen die in de jaren tachtig en negentig gebouwd zijn. Nu worden restricties op het gebied van aanzicht wel meer losgelaten waardoor er wat meer ruimte ontstaat voor variatie in wijken. Daardoor is het heel goed mogelijk dat we ons nu in de Eclectische stijl bevinden, de tijd zal het leren.