Een persoon die een ambt uitvoert bij het Rijk, de provincie of de gemeente kan een ambtswoning toebedeeld krijgen. Dit is een huis waar gewoond mag worden zolang de baan wordt vervuld. De minister-president mag bijvoorbeeld in het Catshuis wonen, ook burgemeesters krijgen locaties toegewezen. Wat een ambtswoning precies is en hoe burgers een dergelijke woning kunnen kopen lees je op deze pagina.
Wat is een ambtswoning
Het is allang niet meer zo dat alleen burgemeesters en andere ambtsbekleders in een ambtswoning wonen. Sterker nog; de meeste ambtswoningen zijn verkocht door de gemeenten waar ze in stonden. Er was een tijd dat iedere gemeente een ambtswoning had voor de burgemeester, maar dat is nu niet meer het geval. Zo werd de laatste ambtswoning in Den Haag meer dan twintig jaar geleden verkocht.
Een burgemeester moet volgens de gemeentelijke wetgeving wonen in de gemeente waar het ambt bekleed wordt. In praktijk bleek dat soms lastig met dubbele woonlasten, als het oude onderkomen niet verkocht kon worden en de onzekerheid van woonruimte omdat burgemeester geen permanente aanstelling is. Er zijn ook burgemeesters die gewoon te weinig verdienen om een hypotheek te krijgen. Er zijn nog hooguit enkele tientallen ambtswoningen in Nederland terwijl er honderden gemeenten zijn.
Wat zijn de kenmerken van een ambtswoning?
Als de ambtswoning door een officiële beambte wordt bewoond dan zal er een eigen bijdrage aan de woonlasten van toepassing zijn. Dit is een percentage van het bruto salaris wat soms hoger uitvalt dan een normale hypotheek op een koopwoning. Daarnaast bouwt een burgemeester geen overwaarde op, het is dus zeker geen vetpot om in een dergelijk pand te wonen.
Wil je graag weten voor welk bedrag jouw woning nu verkocht zou kunnen worden? klik hier
Eigenschappen van dit woningtype
In zowel Nederland als België worden ambtswoningen gebruikt door burgemeesters, ambassadeurs, politici en ook wel pastoors. Het is een representatief pand dat bestemd is om gasten te ontvangen. Het is niet altijd verplicht voor de functionaris om de woning te betrekken. Een paleis valt niet onder ambtswoning, deze woonruimte wordt aangeduid als residentie. In Nederland wordt het Catshuis sinds 1963 gebruikt als de ambtswoning voor de minister-president. Toch hebben er slechts drie premiers sinds die tijd in het Catshuis gewoond waarvan Dries van Agt de laatste was. Sinds 1982 wordt deze woning uitsluitend voor officiële gelegenheden gebruikt dus niet als woonruimte.
De betekenis
In de meeste gevallen zal een ambtswoning bewoond worden door een burgemeester, er is nou eenmaal maar één minister-president en er zijn honderden burgemeester werkzaam. Omdat de ‘eerste burger’ van een gemeente daar ook hoort te wonen zal er een woning worden toegewezen door de gemeente. De burgemeester huurt dus de ambtswoning van de gemeente. De kosten voor onderhoud komen op rekening van de gemeente, iets wat bewoners niet altijd een prettig idee vinden. Daarnaast kunnen burgemeesters niet altijd hun oude woning verkopen, een probleem dat de burgemeester van Oirschot ondervond toen zijn huis in Hilvarenbeek plotseling onder water kwam te staan toen er bouwplannen in de buurt waren. Omdat het concept ambtswoning niet meer van deze tijd is, met verplichtingen waar alle betrokken partijen nadeel van ondervinden, lijkt dit type woning langzaam maar zeker uit te sterven.
Als er een nieuwe burgemeester wordt aangesteld dan zal de gemeente bepalen waar het huishouden mag wonen. Als dit huis niet geaccepteerd wordt, dan is de burgemeester zelf verantwoordelijk om binnen één jaar een huis in de gemeente te vinden. In dat jaar worden mogelijke reis- of hotelkosten vergoed. Daarna komen extra kosten op rekening van de burgemeester. Naar schatting hebben tientallen burgemeesters hierdoor te kampen met dubbele woonlasten.
Hoewel een burgemeester eigenlijk in de gemeente hoort te wonen waar ze werken, zijn er situaties waarin dit niet mogelijk of wenselijk blijkt te zijn. Zo verliest de burgemeester van Midden-Delfland in 2013 zijn huurwoning omdat hij geconfronteerd werd met een huurverhoging van maar liefst 50 procent. De wet was veranderd waardoor deze huurverhoging mogelijk was. De burgemeester zou vervolgens een huis in Maasland kopen omdat hij de hoge huur niet wilde betalen.
Wat is de bouwstijl?
De gemeente bepaalt wat een ambtswoning is. Dit kan een pand zijn dat al eeuwenlang voor deze toepassing gebruikt wordt of een nieuwbouw woning. Er is dus geen standaard bouwstijl, het zal doorgaans een flinke en luxe woning zijn op een strategische locatie niet ver van het gemeentehuis.
De ambtswoning in Amsterdam dateert uit 1672 en kent een duistere historie. Het pand wordt pakweg een eeuw voor deze toepassing gebruikt, de oorspronkelijke opdrachtgever voor de constructie was een slavenhandelaar die Afrikaanse slaven kocht en vervoerde naar het Caraïbisch gebied. Er zouden later meer mensen in dit huis wonen met een achtergrond in slavernij en andere praktijken die we nu als verwerpelijk zien. In plaats van de historie van deze ambtswoning te begraven werd er in 2006 een plakkaat op het pand aangebracht waarop duidelijk staat wat de herkomst van dit gebouw is. Nu vindt hier ook jaarlijks de aftrap van de Keti Koti maand plaats, dit is de herdenkingsmaand voor de slavernij.
Hoe kun je een ambtswoning bouwen?
Je kunt zelf geen ambtswoning bouwen, ze staan wel regelmatig te koop. Zo liet een voormalig burgemeester van Wassenaar zijn huisje verbouwen op kosten van de gemeente. Er was 200.000 begroot, uiteindelijk bleek de verbouwing 630.000 euro te kosten. Dit moet de gemeente betalen. Na meerdere schandalen zou de burgemeester Wassenaar verlaten in 2017, de villa werd verkocht voor bijna 2 miljoen euro. Je hoeft dus niet te bouwen, een ambtswoning kopen kan wel een flink prijskaartje met zich meebrengen.
Dit betekent wonen in een ambtswoning
Hoewel sommige ambtswoningen eeuwenoud zijn en in een typische ‘koloniale’ stijl gebouwd zijn, kan het ook gewoon een ‘normale’ moderne woning zijn. Ze stond de woning waar de oud-burgemeester van Utrecht heeft gewoond te koop nadat hij zelf een appartement zou gaan huren in Utrecht. De vraagprijs voor deze woning met zes kamers bedroeg 785.000 euro. Het is zeker een leuk optrekje maar zeker geen statig pand. Het is van buiten een behoorlijk neutraal en misschien ook wel een saai pand om te zien. Er is wel een garage en een werkkamer. De achtergevel van de woonkamer is verhoogd met schuine ramen voor een mooie lichtinval.
Meer woningtypes ontdekken? Klik hier
